Czym jest nietrzymanie moczu?
Nietrzymanie moczu (NTM) polega na mimowolnym, niekontrolowanym wycieku moczu. Znacznie częściej dotyczy kobiet, ale mężczyźni również go doświadczają. Około 25-45 proc. kobiet boryka się z tym problemem, w zależności od grupy wiekowej. Zaburzenia oddawania moczu zgłasza również co 5 mężczyzna, w tym NTM. (źródło)
Wydawać by się mogło, że nietrzymanie moczu nie jest najlepszym tematem do rozmów przy rodzinnym obiedzie, ale czy powinno być tematem tabu?
Z tym się nie zgadzamy.
Dlaczego?
Nietrzymanie moczu predysponuje do infekcji dróg moczowych, czy zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Ograniczenie przyjmowania płynów w obawie, że „nie dobiegnę do toalety” może skutkować odwodnieniem.
Bardzo ważną kwestią jest psychika osoby z nietrzymaniem moczu. Wykluczenie z życia społecznego, ograniczenie aktywności fizycznej, obniżenie własnej wartości, wstyd, upokorzenie, bezsilność, niejednokrotnie odwracają całe życie do góry nogami.
Dlatego warto o tym mówić, czytać, edukować i przede wszystkim włączyć profilaktykę lub terapię nietrzymania moczu.
Teraz trochę anatomii…
Nasz układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej.
Ten system połączeń umożliwia produkcję moczu (nerki), transport moczu (moczowód), okresowe trzymanie moczu (pęcherz moczowy) oraz wydalanie moczu poza obręb organizmu człowieka (cewka moczowa).
Wydalanie moczu jest złożonym, zależnym od wielu czynników procesem, który może być zaburzony z wielu przyczyn- stąd liczne rodzaje nietrzymania moczu, zaburzeń i zakłóceń w obrębie ilości, jakości oddawania moczu.
Jak mocz jest usuwany z organizmu?
Mikcja – jest to proces w którym dochodzi do usunięcia moczu zebranego w pęcherzu moczowym na zewnątrz organizmu.
W miarę wypełniania się pęcherza moczem dochodzi do wzrostu ciśnienia w nim, a tym samym pobudza to układ nerwowy. Informacja co należy zrobić dociera do mięśni dna miednicy oraz pęcherza – napiąć się czy rozluźnić.
- Następuje skurcz mięśnia wypieracza pęcherza oraz rozluźnienie zwieracza wewnętrznego cewki moczowej.
- Wyhamowana zostaje również praca mięśnia zwieracza zewnętrznego cewki moczowej. Odpowiednia akcja mięśniowa umożliwia wydalanie moczu.
Ośrodki kontrolujące proces oddawania moczu znajdują się w mózgu, dlatego jest to proces kontrolowany świadomie- możemy decydować, czy oddamy mocz teraz, czy przetrzymamy jeszcze chwilkę.
- Śródmózgowie – zlokalizowany jest tu ośrodek hamujący mikcję.
- Most – jego obrębie znajduje się ośrodek pobudzający proces oddawania moczu.
- Kora mózgowa – dzięki niej możliwa jest świadoma kontrola oddawania moczu.
Skoro od tak wielu czynników zależne jest „zwykłe” oddanie moczu to zastanówmy się jak wiele zaburzeń oddawania może istnieć i od jak wielu dysfunkcji może być zależne.
Do najczęstszych przyczyn nietrzymania moczu zalicza się:
- przebyte ciąże i porody,
- zabiegi chirurgiczne związane z miednicą ,
- wiek,
- obniżenie napięcia mięśni dna miednicy,
- zaparcia, rozwolnienia,
- choroby układu moczowego- częste zapalenia, kamica nerkowa,
- choroby neurologiczne- stwardnienie rozsiane, Parkinson, udary,
- urazy rdzenia kręgowego lub nerwów obwodowych,
- zmiany położenia narządów wewnętrznych, np. usunięcie macicy, przerost prostaty,
- brak kontroli mięśniowej dna miednicy,
- brak odpowiedniej higieny oddawania moczu,
- stres, aspekty psychologiczne.
Nauka wyróżnia wiele rodzajów nietrzymania moczu. Nie sposób wszystkiego wrzucić do jednego worka, skoro od tak wielu czynników zależne jest oddanie moczu.
Rodzaje nietrzymania moczu.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – polega na wycieku moczu w trakcie wysiłku fizycznego, kichania lub kaszlu- w czynnościach powodujących wzrost ciśnienia w jamie brzusznej.
- I stopień: mimowolny wyciek moczu tylko podczas znacznego i gwałtowanego wysiłku fizycznego,
- II stopień: bezwiedne oddawanie moczu w czasie umiarkowanego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego: przy podskakiwaniu, chodzeniu po schodach, lekkiej pracy fizycznej,
- III stopień: wypływanie moczu podczas leżenia, stania lub chodzenia.
Naglące nietrzymanie moczu – jest to wyciek moczu, który poprzedza uczucie naglącego parcia, niemożliwego do opanowania. Ten rodzaj nietrzymania moczu może pojawiać się również w nocy- nokturia.
Mieszane nietrzymanie moczu – polega na kombinacji dwóch rodzajów NTM: wysiłkowego i naglącego. Odczuwalne jest nagłe parcie na pęcherz, po którym następuje wyciek moczu podczas wysiłku.
Nietrzymanie moczu z przepełnienia– jest spowodowana zwykle upośledzoną kurczliwością mięśnia wypieracza. Brak jego odpowiedniej aktywacji może prowadzić do przepełnienia pęcherza. Przyczyną może być upośledzenie funkcji centralnego układu nerwowego np. w stwardnieniu rozsianym (SM), chorobie Parkinsona, polineuropatii cukrzycowej, przepuklinach oraz w przypadku stosowanych leków, w wyniku operacji.
Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe- wynika z wad rozwojowych lub przetok w obrębie układu moczowego.
Przejściowe nietrzymanie moczu– pojawia się pod wpływem zadziałania czynnika, którego szybkie usunięcie przywraca prawidłowy stan. Jeśli jednak przyczyna nie zostanie usunięta, predysponuje to do utrwalenia nietrzymania moczu. Głównymi przyczynami są infekcje układu moczowego, zaparcia, zapalenie pochwy i cewki moczowej, działania uboczne leków, czynniki psychologiczne, ograniczenia w poruszaniu.
Podsumowując…
Tak jak wiele czynników wpływa na proces oddawania moczu, tak wiele może „pójść nie tak”. Każdy problem nietrzymania moczu powinien być zdiagnozowany na podstawie obszernego wywiadu oraz odpowiednich badań.
Istnieje wiele sposobów na poprawę jakości życia pacjenta z nietrzymaniem moczu.
Jakich? Na pewno zależnych od jego rodzaju. Tylko wiedząc z czym mamy do czynienia jesteśmy w stanie zadziałać precyzyjnie.
Fizjoterapia uroginekologiczna posiada narzędzia do pracy z większością rodzajów NTM.
O fizjoterapii w nietrzymaniu moczu przeczytasz w kolejnym artykule.
____________________________________________________________________
👋 Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w mediach społecznościowych. INSTAGRAM & FACEBOOK